రాగసౌరభాలు-21 (ఖమాస్ రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ మిత్రులందరికీ అభివందనం. ప్రతి రాగము ఏదో ఒక రసాన్ని పోషిస్తుంది. నవరసాలలో ఒక రసం శృంగార రసము. ఈ రసాన్ని అద్భుతంగా పోషించగల రాగం ఖమాస్. అందుకే మన వాగ్గేయకారులు జావళీలకు ఈ రాగాన్ని ఎక్కువగా ఎంచుకున్నారు. ఈ ఖమాస్ రాగ విశేషాలు ఈ మాసం ప్రత్యేకం. ఖమాస్, ఖమాజ్, కమాచి ఇత్యాది పేర్లతో పిలువబడే ఈ 72 మేళకర్త పథకం కన్నా పురాతనమైనది. పూర్వం కమాచి […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-20 (శ్రీ రంజని రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి సన్మిత్రులందరికి శుభాభినందనలు. క్రిందటి నెల మనమందరం ఘనంగా ధనలక్ష్మీ దేవిని ఆహ్వానించి, పూజించి, రంగు రంగుల దివ్వెల కాంతులలో దీపావళి పర్వదినం చేసుకున్నాము. అలాగే పరమ పవిత్రమైన కార్తీక మాస పూజలకు శ్రీకారం చుట్టాము కదా? లక్ష్మీ అమ్మవారిని రంజింపజేసే మరియొక రాగం, శ్రీరంజని రాగ విశేషాలు ఈ నెల మీకోసం. ఈ రాగం మరీ పురాతనమైనది కాదు. 72 మేళకర్తలని ఏర్పరచి, ఒక్కొక్క రాగంలో జన్యరాగాలను […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-19 (చారుకేశి రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ మిత్రులందరికీ దసరా శుభాకాంక్షలు. అమ్మవారి ఆశీస్సులు మన అందరిపై అపారంగా కురవాలని కోరుకుంటున్నాను. అందమైన కేశ సంపద కలిగిన అమ్మవారి ప్రతిరూపంగా ఈ నెల మనము చారుకేశి రాగం గురించిన విశేషాలు తెలుసుకుందాము. నేడు ఉపయోగించే గోవిందాచార్యుల వారి 72 మేళకర్తల పథకంలో ఈ చారుకేశి రాగం 26వ మేళకర్త. వెంకటమఖీ సాంప్రదాయ పథకంలో ఈ రాగం పేరు తరంగిణి. ముత్తుస్వామి దీక్షితుల వారు కూడా ఈ […]
Continue Readinghttps://youtu.be/b-pks4g6-Qc?si=1EN5OQo26b88gds2https://youtu.be/dDTyA-UN3r0?si=5UE3YfxNQ6lEgcuLhttps://youtu.be/hjXEbLewfQw?si=xCh-Fbr0oVb9No7e రాగసౌరభాలు-18 (శ్రీ రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియమైన హితులకు, స్నేహితులకు శుభాకాంక్షలు. శ్రీ కృష్ణ జయంతి, వినాయక చతుర్థి వంటి పండుగలు ఘనంగా జరుపుకున్నాము కదా! ఈ పవిత్రమైన మాసంలో శ్రీకరమైన, శుభప్రదమైన శ్రీరాగం విశేషాలు తెలుసుకుందాము. శ్రీ అంటే లక్ష్మీదేవి కదా! ఒకే ఒక తెలుగు అక్షరం కలిగిన ఏకైక రాగం శ్రీరాగం. అంతేకాక ఘనరాగ పంచగుచ్చములోని ఆఖరి రాగము. […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-16 (గౌళ రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ మిత్రులకు నమస్తే. మనం ఇప్పటివరకు ఘన రాగాలలో మూడు రాగాల గురించి తెలుసుకున్నాము. అవి నాట, ఆరభి, వరాళి. ఇంకా గౌళ, శ్రీ రాగాల గురించిన వివరాలు తెలుసుకోవాలి. అందులో భాగంగా ఈ నెల గౌళ రాగ విశేషాలతో మీ ముందుకి వచ్చాను. మరి అవేమిటో తెలుసుసుకుందామా? ఈ గౌళ రాగం తూర్పు బెంగాల్ ప్రాంతంలోని గౌళ దేశంలో ఆవిర్భవించిందని ఒక కథనం. గౌళ అంటే గోకాపరుల […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-16 (వరాళి) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ మిత్రులారా! అందరికీ శుభాకాంక్షలు. ఈ నెల మనము ఘనరాగ పుష్ప గుచ్చములోని మరొక ప్రత్యేకమైన రాగం వరాళి గురించిన వివరాలు తెలుసుకుందాము. ఈ రాగం గురించిన ఒక (మూఢ?)నమ్మకం ప్రచారంలో ఉంది. ఆ వివరాలు కూడా తెలుసుకుందాం. 1300 సంవత్సరాలకు ముందే ఈ రాగం ఉండేదనీ, వరటి అనే పేరుతో సంగీత మకరందం, సంగీత రత్నాకరం, సంగీత సమయ సారం వంటి ఉద్గ్రంధాలలో లిఖించబడినదనీ, కాలక్రమేణా వరాళిగా మార్పు […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-15 (నాటరాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియా మిత్రులారా! శుభాకాంక్షలు. క్రితం నెల మనము ఘనరాగ పంచగుచ్ఛము లోని ఆరభి రాగ వైభవాన్ని తెలుసుకున్నాము కదా? ఈ నెల ఆ గుచ్ఛములోని మొదటి రాగమైన నాటరాగ సౌరభాన్ని ఆస్వాదిద్దాము. “ఆది నాట, అంత్య సురటి” అని నానుడి. కచేరిని నాట రాగంతో మొదలుపెట్టి సురటి రాగంతో సంపూర్ణం చేస్తే మంగళప్రదంగా ఉంటుందని పెద్దల ఉవాచ. పెళ్లిళ్లు పేరంటాలలో కూడా నాదస్వర విద్వాంసులు నాటరాగంలోని “మహా గణపతిమ్” కీర్తనతో […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-14 (ఆరభిరాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ మిత్రులందరికీ విశ్వావసు నామ సంవత్సర ఉగాది శుభాకాంక్షలు. ఈ విశ్వావసు నామ సంవత్సరం విశ్వానీకంతటికి శాంతిని, సుఖసంతోషాలను అందించాలని కోరుకుంటున్నాను. ఈ నెల మనము ఘనరాగ పుష్ప గుచ్ఛములోని ఆరభి రాగ సౌరభాన్ని ఆఘ్రాణిద్దామా? ఆరభి రాగం క్రీస్తు శకము 7వ శతాబ్దం నాటిదిగా భావించబడుతోంది. తమిళ సంప్రదాయంలో “పజాంతక్కం” గా పిలువబడేదట. పూర్వం షాడ్జి, అర్షభి, గాంధారి, మాధ్యమి, పాంచమి, దైవతి, నైషది అనే జాతుల ద్వారా […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-13 (చక్రవాకం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ నేస్తాలందరికి శుభాకాంక్షలు. ఈ నెల మనసును కదిలించే చక్రవాకం రాగాన్ని గురించిన విశేషాలు తెలుసుకుందాము. చక్రవాకం 72 మేళకర్తల పథకానికన్నా మునుపే ఉన్న పురాతన రాగం. పూర్వ నామం వేగవాహిని. 16వ మేళకర్తగా ఇమడ్చటానికి వెంకటమఖీ రాగ నామానికి ముందు తోయ అనే అక్షరాలను చేర్చి తోయవేగ వాహినిగా నామకరణం చేశారు. దీక్షితులుగారు కూడా ఈ నామాన్నే గుర్తించారు. గోవిందాచార్యులు 72 మేళకర్తల నామాలను సరిచేసి మార్చినపుడు ఈ […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-12 (ఆనంద భైరవి) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి స్నేహితులు, హితులకు అనేక వందనములు. అమ్మవారు ఆనంద నాట్యం చేసిన అనుభూతిని, ఆనందాన్ని పంచే రాగం ఆనంద భైరవి. మరి ఈ రాగ విశేషాలు ఏమిటో ఈ నెల వ్యాసంలో తెలుసుకుందామా? ఆనంద భైరవి రాగం అత్యంత పురాతనమైనది. ఈ రాగం దక్షిణ దేశంలోని జానపదాలలో నుండి గ్రహింపబడినది అని అభిప్రాయము. ఈ రాగాన్ని కొందరు ఆంధ్ర భైరవిగా పిలిచినా అది ఎక్కువ ప్రచారంలోనికి రాక మునుపే భూస్థాపితమయింది. […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-11 (కేదారగౌళ) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ నేస్తాలు అందరికీ నూతన వత్సర శుభాకాంక్షలు. ఈ సంవత్సరం అందరికీ శుభాలను అందించాలని కోరుకుంటున్నాను. ఈ మాసం మనం కేదారగౌళ రాగ విశేషా లను ముచ్చటించుకుందాము. ముందుగా ఈ రాగ నామ విశేషాలు గమనిద్దాము. కొందరు శాస్త్రకారుల ప్రకారము కేదార అంటే పొలము, గౌళ/గౌడ అంటే గౌడ దేశము. గౌడ దేశములోని పొలము పాటలలో ఈ రాగ స్వరూపము లభించి ఉండవచ్చని అభిప్రాయము. అనేక రాగాలు జానపదాల నుంచి […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-10 (షణ్ముఖ ప్రియ) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి ప్రియ మిత్రులందరికీ వందనం, అభివందనం. శివ పార్వతుల తనయుడు కుమార స్వామి. తలితండ్రుల రూపాలను పుణికి పుచ్చుకొని అత్యంత సుందరాకారునిగా పేరు పొందాడు. అతనికి 6 ముఖములు ఉన్న కారణంగా షణ్ముఖడు, ఆర్ముగం అని కూడా పిలుస్తారు. ఆ షణ్ముఖ సుబ్రమణ్య స్వామికి ప్రీతి పాత్రంగా పేర్కొనే షణ్ముఖ ప్రియ రాగ విశేషాలు ఈ నెల తెలుసుకుందాము. ముందుగా రాగ లక్షణాలు తెలుసుకుందామా? కటపయాది సూత్రాన్ని అనుసరించి ఈ […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-9 (భైరవి రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి సఖులూ! ఇంకొక పురాతనమైన, బహుళ ప్రచారంలో ఉన్న భైరవి రాగం గురించి ఈ నెల తెలుసుకుందామా? ఇదొక విలక్షణమైన రాగం. దాదాపు 1500 వందల సంవత్సరాల పూర్వం 72 మేళకర్తల పథకానికి ముందే ఉన్నదీ భైరవి రాగం. సంగీత సాంప్రదాయ ప్రదర్శినిలో ఈ కింది విధంగా చెప్పబడింది. భైరవి రాగ సంపూర్ణ స్సాయంకాలే ప్రగీయతే పంచశృతి దైవతం క్వచిత్ స్థానే ప్రయుజ్యతే పూర్వం ఈ రాగాన్ని కౌశికముగా పిలిచేవారు. […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-8 (తోడి రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి సఖులూ! ఈనెల మనం రాగాలలో కలికితురాయి వంటి రాగం, అత్యంత శ్రావ్యత కలిగిన తోడిరాగం గురించి తెలుసుకుందామా? కొందరు ఈ రాగాన్ని కష్టతరంగా భావించి “తోడి నన్ను తోడెరా” అనుకోవటం కూడా కద్దు. ముందుగా రాగలక్షణాలు తెలుసు కుందాం. ఈ రాగం ఎనిమిదవ మేళకర్త రాగం. కటపయాది సూత్రాన్ని అనుసరించి 72 మేళ కర్తల పథకంలో చేర్చడానికి “హనుమ” అనే పదాన్ని కలిపి, హనుమతోడిగా నిర్ణయిం చారు. వెంకటమఖి […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-7 (కళ్యాణి రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి సఖులూ! ఈ నెల మనం అందరికీ తెలిసిన, నలుగురి నోట్లో నానే పేరుకల కళ్యాణి రాగం గురించి తెలుసుకుందామా? మన తెలుగు ఇళ్ళలో ప్రతి పదిమంది అమ్మాయిల పేర్లలో ఒకటి కళ్యాణి. ఈ కళ్యాణి రాగం అత్యంత ప్రాచీనమైనదే కాక శుభప్రదం, కల్యాణ దాయకం. ముందుగా రాగ లక్షణాలు తెలుసుకుందాం. కళ్యాణిరాగం 65వ మేళకర్త. కటపయాది సంఖ్యలో ఇమడటం కోసం గోవిందాచార్యులు గారు ఈ రాగ నామానికి ముందు […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-6 (మోహన రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి సఖులు! అలౌకిక ఆనందాన్ని కూర్చేది, సకల సమ్మోహన కరమైన “మోహన రాగం ” గురించి ఈనెల తెలుసుకుందామా? ఇది అత్యంత పురాతనమైనది, విశ్వవ్యాప్తం అయినది కూడా! ఆ విశేషాలు ఏమిటో తెలుసుకుందాం. మోహనరాగం 28వ మేళకర్త హరికాంభోజి రాగ జన్యం అవటం వలన ఉపాంగరాగం అని కూడా అంటారు. ఇందులోని ఆరోహణ, అవరోహణ “సరిగపదస”“సదపగరిస”. ఇందులో స్వరస్థానాలు షడ్జమం, చతుశృతిరిషభం, అంతరగాంధారం, పంచమం, చతుశృతి దైవతం. ఈ రాగంలో […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-5 (శంకరాభరణము) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి శంకరాభరణం అనగానే K. విశ్వనాథ్ గారు, శంకరాభరణం శంకరశాస్త్రి, ఓంకార నాదాను సంధానమౌ గానమే… అనే పాట గుర్తుకురాక మానవు కదూ? ఈ శంకరాభరణ రాగ లక్షణాలు, పూర్వాపరాలు ఈ సంచికలో తెలుసుకుందాము. ఈ రాగం 72 మేళకర్తల వరుసలో 29వది. కటపయాది సూత్రానికి అనుగుణంగా రాగం పేరుకు ముందు ‘ధీర’ అనే పదం చేర్చటం వలన ధీరశంకరాభరణం అయింది. మేళకర్త రాగం కనుక సంపూర్ణ రాగం. ఇందులో స్వరాలు […]
Continue Readinghttps://www.youtube.com/watch?v=wZh8mCkaIKchttps://youtu.be/d8u3Wc_EFlU?si=qQUV6qXrOiIjf5ZPhttps://www.youtube.com/watch?v=YYN330Nkpqc రాగసౌరభాలు-4 (ఖరహరప్రియ రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి చెలులూ! ఈరోజు మీకు అత్యంత పురాతనమైన, వైదికమైన రాగాన్ని పరిచయం చేయబోతున్నాను. అదే ఖరహరప్రియ రాగం. అనేక జన్యరాగ సంతతి కలిగిన జనక రాగం, కచేరీలలో ముఖ్య భూమికను పోషించగల అపూర్వ రాగం యొక్క విశేషాలు తెలుసుకుందాం, నేటి సంచికలో. ఈ రాగం పుట్టుక గురించి అనేక కథలు ప్రచారంలో ఉన్నాయి. శాస్త్రకారులు కొందరు విభేదించినా కథలుగా తెలుసుకుందాం. దేవ, ప్రమథగణాలు చుట్టూ కూర్చొని ఉండగా, పరమశివుడు […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-3 (మాయామాళవగౌళ రాగం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి చెలులూ! సంగీతార్థులు మొదట నేర్చుకునే రాగం ఏమిటో తెలుసా? కర్ణాటక సంగీతం మాయామాళవగౌళ రాగంతో మొదలవుతుంది. ఈ రాగమే ఎందుకు ముందు నేర్పిస్తారు? ఈ పద్ధతిని ఏర్పరచిన వారు ఎవరు? ఈ రాగ లక్షణాలు, ఉపయోగాలు మొదలైన అంశాలను తెలుసుకుంటూ, ఈ రాగసౌరభాన్ని ఆఘ్రాణిద్దామా? ముందుగా ఈ రాగ లక్షణాలు తెలుసుకుందాం. మాయామాళవగౌళ 72 మేళకర్తలలో 15వ రాగం. మేళకర్త అవటం వలన సంపూర్ణ రాగం. ఈ రాగంలో […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-2 (హంసధ్వని) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి || శుక్లాంబరధరం విష్ణుం శశివర్ణం చతుర్భుజమ్ ప్రసన్నవదనం ధ్యాయేత్ సర్వవిఘ్నాప శాంతయే | అగజానన పద్మార్కం గజానన మహర్నిశమ్ । అనేకదంతం భక్తానాం ఏకదంత-ముపాస్మహే ॥ ఈ శ్లోకాలు పాడుకోకుండా ఎటువంటి కార్యక్రమాలు ప్రారంభం కావు అంటే అతిశయోక్తి కాదు. చెలులూ..! ఈ శ్లోకాలు మదిలో మెదలగానే, ఘంటసాల గారు తన గంభీర స్వరంతో ఆలపించిన “వాతాపి గణపతిం భజేహం” అనే కీర్తన జ్ఞప్తికి వచ్చింది కద? ఆ రాగమే […]
Continue Readingరాగసౌరభాలు-1 (ఉపోద్ఘాతం) -వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి || యౌసా ధ్వని విశేషస్తు స్వరవర్ణ విభూషితః రంజకో జన చిత్తానాం సరాగః కథితో బుధైః || ఏ ధ్వని అయితే స్వరవర్ణములచే అలంకరించబడి, వినువారి మనసులను రంజింప చేస్తుందో అదే సురాగము అని ఆర్యోక్తి. నెచ్చెలులూ! ఇవాళ మనం రాగం గురించిన విశేషాలు, ఎక్కువగా థియరీ జోలికి పోకుండా, తెలుసుకుందాం. వచ్చే నెల నుంచి ఒక్కొక్క రాగం తీసుకుని ఆ రాగ లక్షణాలు తెలుసుకుంటూ ఆ రాగం ప్రత్యేకతలు, […]
Continue Reading