రాగసౌరభాలు- 19 (చారుకేశి రాగం)

రాగసౌరభాలు-19

(చారుకేశి రాగం)

-వాణి నల్లాన్ చక్రవర్తి

ప్రియ మిత్రులందరికీ దసరా శుభాకాంక్షలు. అమ్మవారి ఆశీస్సులు మన అందరిపై అపారంగా కురవాలని కోరుకుంటున్నాను. అందమైన కేశ సంపద కలిగిన అమ్మవారి ప్రతిరూపంగా ఈ నెల మనము చారుకేశి రాగం గురించిన విశేషాలు తెలుసుకుందాము.

నేడు ఉపయోగించే గోవిందాచార్యుల వారి 72 మేళకర్తల పథకంలో ఈ చారుకేశి రాగం 26వ మేళకర్త. వెంకటమఖీ సాంప్రదాయ పథకంలో ఈ రాగం పేరు తరంగిణి. ముత్తుస్వామి దీక్షితుల వారు కూడా ఈ పేరుతోనే రచన చేశారు. చారుకేశి మేళకర్త రాగం కనుక సప్త స్వరాలతో కూడిన సంపూర్ణ రాగం. ఆరోహణ అవరోహణలు కింది విధంగా ఉన్నాయి

“స రి గ మ ప ద ని స”

“స ని ద ప మ గ రి స”

ఈ రాగంలోని స్వరాలు షడ్జమ్, చతుశృతి రిషభం, అంతర గాంధారం, శుద్ధ మధ్యమం, పంచమం, శుద్ధ దైవతం, కైసికి నిషాదములు. ఈ రాగం పూర్వభాగం అంటే పంచమం వరకు శంకరాభరణం, మధ్యమం నుంచి ఉత్తర భాగం హనుమతోడి కలయిక తో వినేవారి మనసులకు సాంత్వన కలిగిస్తుంది. ఆధ్యాత్మిక భావనలు ప్రేరేపించగలదు. అంతేకాక ప్రేమ, విరహం, శోకం, దైవత్వం వంటి రసాలను అద్భుతంగా ప్రేరేపించ గలదు. అందువలననే శాస్త్రీయ సంగీతం , భక్తి సంగీతం, భజనలు, కథా కాలక్షేపాల లోనే కాక లలిత సంగీతం, సినిమా సంగీతాలలో కూడా విస్తృతంగా ఉపయోగించ బడింది. చక్కని మృదుత్వం కలిగిన రాగం.

ఈ రాగం మూర్చనాకారక మేళం..గ్రహ భేదంతో వాచస్పతి, నాటకప్రియ, గౌరీ మనోహరి రాగాలు వస్తాయి. చారుకేశి రాగానికి ప్రాణమైన ప్రయోగం “మ గ రి స దా” వినగానే రాగం కళ్ళముందు కనపడుతుంది.

ఈ రాగం హిందూస్తాని సంగీతంలోకి కూడా వలస వెళ్లి ప్రాచుర్యం పొందింది.  పాశ్చాత్య సంగీతంలో కూడా MIXOLYDIAN B-6 scale కి ఈ రాగం పోలికలు ఉంటాయట. . యే సమయంలోనైనా పాడదగినదే అయినా సాయం సమయం ఎక్కువ శోభిస్తుంది. ధ్యానానికి ఎంతో ఉపయుక్తం.

ఈ రాగం హృదయ సంబంధ వ్యాధులకు ఉపశమనం కలిగిస్తుందట. అలానే. మానసిక, భావోద్వేగ సమస్యలకు చికిత్సలో ఉపయోగిస్తుందట.

ఈ రాగంలో వాగ్గేయకారులందరు చక్కని రచనలు చేశారు. వర్ణాలు, కీర్తనలు, తరంగాలు, పదాలు, తిల్లానాల వంటివి ఎన్నో. త్యాగయ్యగారి ఆడమోడి కలదా రామయ్య, స్వాతి తిరునాళ్ గారి కృపయా పాలయ శౌరే ఎక్కువ ప్రాచుర్యంలో ఉన్నాయి. ఈ తరం వాగ్గేయకారులు శ్రీ నల్లాన్ చక్రవర్తి మూర్తి గారు ఈ రాగంలో వర్ణం “అందరిలో అందగాడవని” రచించారు. ఆ వర్ణంలో సత్యభామ పేరు లేకపోయినా సత్యభామే పాడినట్టు అనిపిస్తుంది. అంతేకాక చరణ స్వరాలు సత్యభామ భావోద్వేగాలకు ప్రతీక లుగా రచించారు. ఈ రాగం భావోద్వాగాలను ప్రేరేపించగలదు అనటానికి ఉదాహరణగా చెప్పాను. లింక్ లో విని ఆనందించగలరు.

ఇపుడు కొన్ని ప్రసిద్ధ రచనలు పరికిద్దాము.

శాస్త్రీయ సంగీతం
1	వర్ణం	అందరిలో అందగాడవని	ఆది	శ్రీN.C. మూర్తిగారు
2	కీర్తన	ఆడ మోడి కలదా రామయ్య	ఆది	శ్రీత్యాగయ్యగారు
3	కీర్తన	కృపాయ పాలయ శౌరే	మి.చాపు	శ్రీస్వాతి తిరునాళ్గారు
4	కీర్తన	పాలయమామ్ పరమేశ్వరి	రూపక	శ్రీదీక్షితర్ గారు
5	కీర్తన	తుణయ్ నీయే కుమరా	ఆది	శ్రీబాలమురళి కృష్ణ గారు

లలిత సంగీతం
1	రామ చరితం	శ్రీకోపల్లె శివరాం గారు	శ్రీP V సాయిబాబా గారు
2	రాచనగరి	శ్రీK దుర్గ నాగరాజుగారు	శ్రీP V సాయిబాబా గారు
3	యేలానో యేలనో	శ్రీG బాలకృష్ణ ప్రసాద్ గారు	శ్రీP V సాయిబాబా గారు
4	కలల అలల	శ్రీవడ్డేపల్లి కృష్ణగారు	ఇందిరామణి గారు
5	తెరవండి తలుపులు	శ్రీదేవులపల్లి గారు	శ్రీపాలగుమ్మి విశ్వనాధం గారు

సినిమా సంగీతం
1	వంశీ కృష్ణ యదువంశీ	వంశవృక్షం	బాలుగారు, శైలజ
2	ఈ పగలు రేయిగా	సిరిసంపదలు	ఘంటసాలగారు, సుశీల
3	రాగం తానం పల్లని	శంకరాభరణం	బాలుగారు
4	ఇది నా ప్రియ నర్తన	మయూరి	బాలుగారు
5	రేపల్లె వేచెను	శారద	సుశీలగారు
6	ఏటి ఒడ్డున కూర్చుంటే	ఇదా లోకం	రామకృష్ణగారు, సుశీలగారు

ఇవండీ  సాంత్వననిచ్చే చారుకేశి రాగ విశేషాలు. వచ్చేనెల మరొక విశేషమైన రాగ వివరాలతో మీ ముందుకొస్తాను. అంతవరకు సెలవా మరి?

*****