
కందిరీగ
ततैया
హిందీ మూలం – – సుభాష్ నీరవ్
తెలుగు అనువాదం – డా. కూచి వెంకట నరసింహారావు
ఈ రోజు పొద్దుటినుంచే బాస్ మూడ్ సరిగా లేదు. ఆయన గదినుంచి బయటికి వచ్చి నేను నా సీటులో కంప్యూటర్ ముందు కూర్చున్నాను. కంప్యూటర్ లో బడ్జెట్ అలొకేషన్ కి చెందిన ఫైలు ఓపెన్ చేశాను. ఒక గ్లాసు మంచినీళ్ళు తాగాను. తర్వాత బాస్ ఇచ్చిన డిక్టేషన్ టైప్ చెయ్యడం మొదలుపెట్టాను. గత సంవత్సరపు కేటాయిం పులకి, ఖర్చులకి సంబంధించిన వివరాలు ఖురానా దగ్గర నుంచి తీసుకోమని బాస్ చెప్పారు. నేను టైపింగ్ ఆపుజేసి ఇంటర్ కామ్ ఎత్తి బడ్జెట్ సెక్షన్ నెంబరు డయలు చేశాను. ఫోన్ మోగి-మోగి ఆగిపోతోంది. గడియారం వంక చూశాను. పదింబావు అవుతోంది. పదకొండు అవందే రాని మనిషి ఇంత త్వరగా ఎలా వస్తాడు. దున్నపోతు మీద వడగళ్ళవాన ఎంత కురిసినా దానికేమీ తేడా ఉండనట్లు ఎటువంటి పరిస్థితి లోనూ అతనిమీద ఎటువంటి ప్రభావం ఉండదు. నా ఎదురుగానే చాలాసార్లు అతను బాస్ చేత చివాట్లు తిన్నాడు. నేను మళ్లీ టైప్ చెయ్యడం మొదలుపెట్టాను. ఖురానా దగ్గరి నుంచి తీసుకుని మధ్యమధ్యలో నింపి టైప్ చెయ్యవలసిన వివరాలకోసం చోటు విడిచిపెట్టి ముందుకు సాగుతున్నాను.
ఇంటర్ కామ్ మోగింది. ఫోన్ ఎత్తాను. బాస్ అడుగుతున్నారు –“అయిందా?” నేను జవాబిచ్చాను- “సార్, చేస్తున్నాను. కాని, ఖురానా గారు ఇంకా వచ్చినట్లు లేదు. పోయిన సంవత్సరం వివరాలు ఆయన వచ్చాకనే దొరుకుతాయి.” బాస్ కోపంతో ఫోన్ విసిరికొట్టారు.
ప్యూన్ గిరిధారీ కొన్ని ఫైళ్ళు తీసుకుని నా క్యాబిన్ లోకి వచ్చాడు. ఫైళ్ళు నా కుర్చీకి పక్కన ఉన్న ర్యాక్ మీద పడేశాడు. ఫైళ్ళ పర్వతం ఎత్తు ఇంకా పెరిగింది.
“మేడమ్, మీరు ఈ ఫైళ్ళని డైరీలో ఎంటర్ చేయలేదా?” గిరిధారీ అడిగే పద్ధతి చూస్తే వాడు విసుగుదలతో అంటున్నాడో లేక ఊరికేనే అడుగుతున్నాడో తెలియడం లేదు. నేను అతని ముఖంవంక చూస్తూ అన్నాను, “చూస్తున్నావు కదా, ఇవాళ పొద్దున్నే సార్ డిక్టేషన్ ఇచ్చారు. నేను ఆయన పని చెయ్యనా లేకపోతే నీఫైళ్ళు చూడనా?”
“నా ఫైళ్ళు ఎందుకయ్యాయి మేడమ్, ఇవి గవర్నమెంటు ఫైళ్ళు. వీటిని డైరీలో ఎంటర్ చేస్తే ఎవరివి వాళ్ళకి ఇచ్చేసివస్తాను. మీ ర్యాక్ కూడా ఖాళీ అయిపోతుంది.” గిరిధారీ నా కోపాన్ని చూసి నవ్వాడు. క్యాబిన్ బయట ఉన్న తన కుర్చీలో కూర్చుని కుడిచెయ్యి అరచేతిలో ఖైనీ రుద్దసాగాడు.
గడియారంలో పదకొండు అవుతోంది.
“గిరిధారీ, చూడు ఖురానా గారు వచ్చారేమో?”
“ఇంటర్ కామ్ చెయ్యండి మేడమ్.” గిరిధారీ వెంటనే జవాబిచ్చాడు.
“అంతేనా, నీకింకేమీ పని చెప్పకూడదా?” నేను పక్కనే ఉన్న ర్యాక్ మీద ఉన్న ఫైళ్ళని డైరీలో ఎంట్రీ చేసి ఒకవైపుకి పెడుతున్నాను. ఇంటర్ కామ్ మళ్ళీ మోగింది.
“అయిందా?” బాస్ అడుగుతున్నారు.
“సార్, నేనయితే పూర్తిగా టైప్ చేశాను. మీరు తెమ్మంటే తీసుకువస్తాను. ఖురానా గారు వచ్చినప్పుడు ఆయన దగ్గర ఫిగర్స్ తీసుకుని నింపుకోవచ్చు.”
“ఈ ఖురానా కూడా…” బాస్ ఖురానాని తిట్టుకుంటూ ఫోన్ విసిరికొట్టారు.
నేను లేచి మరోసారి బడ్జెట్ సెక్షన్ వైపుకి నడిచాను. ఖురానా తన సీట్లో కూర్చుని ఫోన్ లో బిజీగా ఉన్నాడు. సంభాషణని బట్టి చూస్తేఫోన్ లో గవర్నమెంటు పనికి సంబంధించినవి కాక, ఎవరో బంధువులతోనో, మిత్రులతోనో వ్యక్తిగతమైన మాటలు జరుగుతున్నట్లు తెలుస్తోంది. మధ్య-మధ్యలో నవ్వులు, అట్టహాసాలు కూడా. నన్ను చూసి అతను ఎదురుగావున్న కుర్చీలో కూర్చోమని కుడిచేతి చూపుడువేలితో సంజ్ఞ చేశాడు. ఖురానా సంభాషణ ఒకపట్టాన తేలకపోవడం చూసి, నేను మళ్ళీ అతని ధ్యాస నోట్ వైపుకి మళ్ళించాలని అనుకుంటున్నాను. కాని, ఖురానా నన్ను తీక్షణంగా చూసి కోపంతో ఫోన్ పెట్టేశాడు. నావంక చూస్తూ అన్నాడు- “ఆఁ. చెప్పు…పొద్దున్నే ఏం కొంపలు మునిగిపోయాయి?”
నేను నోట్ అతనికి చూపించి అన్నాను, “పోయిన సంవత్సరం అలొకేషన్, ఎక్స్పెండిచర్ ఫిగర్స్ ఈ నోట్ కోసం కావాలి.” అతను ఆ నోట్ తీసుకుని అట్టేపెట్టుకు న్నాడు. నాతో అన్నాడు- “సరే, ఇక్కడ పెట్టి వెళ్ళు. లంచ్ లోపల పంపిస్తాను.”
“సార్, డైరెక్టర్ గారికి ఇవి ఇప్పుడే కావాలి. చాలా అవసరం.”
“ఫిగర్స్ నా టిప్స్ పైన ఉన్నాయా? వాటిని వెతకాలి. టైమ్ పడుతుంది కదా.” ఖురానా నిలబడి లావుగా ఉన్న పొట్టనుంచి కిందకి జారుతున్న పాంటుని పైకి లాక్కున్నాడు. బహుశా అతను ఎక్కడికైనా వెళ్ళాలేమో.
“సార్, మీరు డైరెక్టరుగారితో మాట్లాడండి.”
“నువ్వు ఆయనకి పి.ఎ. కదా. ఖురానా గారు ఇలా చెప్పారని నువ్వే చెప్పు.” నావంక చూడకుండానే అతను గదిలోంచి బయటికి వెళ్లిపోయాడు.
నేను బాస్ కి ఉన్న పరిస్థితి వివరించి చెప్పాను. ఆయన మండిపడ్డారు. “నువ్వు అక్కడే కూర్చుని ఖురానా నుంచి ఫిగర్స్ తీసుకోవలసింది. నేనీ నోట్ మధ్యాహ్నం లోగా సెక్రటరీ గారికి పంపించాలి.”
“సార్, మీరు ఖురానాతో మాట్లాడండి. నా దగ్గరికి ఫిగర్స్ వస్తే నేను ఫిల్ చేసి నోట్ మీకు ఇస్తాను.” ఇది చెప్పి నేను బాస్ గదిలోంచి బయటికి రావడానికి లేచాను. బాస్ నన్ను కూర్చోమని అన్నారు.
“సార్, సీటు దగ్గర చాలా ఫైళ్ళు పడివున్నాయి.”
“ఏం ఫరవాలేదు. లంచ్ తర్వాత చేసుకో.”
“ఏమైనా పని ఉందా సార్?”
“నీ క్యాబిన్ నా రూం నుంచి దూరంగా ఉంది. నువ్వు వస్తూ వెడుతూ ఉండటానికి ఇబ్బంది కలుగుతోంది. నేను అడ్మినిస్ట్రేషన్ వాళ్ళకి నీ టేబిలు ఇక్కడే నా గదిలోనే వెయ్యమని చెప్పాను.” బాస్ ఒక ఫైల్లో తల దూర్చి అంటున్నారు.
“అయినా నాకు అక్కడే బాగుంటుంది సార్. నాకేమీ ఇబ్బంది లేదు.”
“కాని నాకుంది కదా. నిన్ను పిలిస్తే నీకు రావడానికి పదిహేను-ఇరవై నిమిషాలు పడుతోంది.”
“సార్, సీటులో వేరే పని కూడా ఉంటుంది. అయిదు నిమిషాలయితే పడుతుంది.”
“చాలా సార్లు నువ్వు సీట్లో కూడా ఉండవు. నీ టీ టైము, లంచ్ టైము కూడా ఎక్కువ తీసుకుంటున్నావు. ఆఫీసులో వేరే మహిళా ఉద్యోగులు కూడా కబుర్లు చెప్పుకునేందుకు నీ దగ్గరికి వచ్చి కూర్చుంటున్నారు. ఇక్కడ ఉంటే అదంతా జరగదు.” బాస్ ఇదంతా నాకు గుణపాఠం చెప్పడానికి చేస్తున్నారని అనిపిస్తోంది.
బాస్ నాకీ గుణపాఠం ఎందుకు చెప్పాలనుకుంటున్నారో, నాకు బాగా తెలుసు. రేఖ ఈయన రంగేళి కథంతా నాకు చెప్పింది. ఈయన ప్రతి పి.ఎ. ని ఒకే రకంగా భావిస్తారు. నాకన్నా ముందు ఈయన పి.ఎ. గా ఉండేది మగ్లానీ. ఈయన మగ్లానీని ఆఫీసు టూరు మీద తనతోబాటు తీసుకువెళ్ళేవాడని రేఖ చెప్పింది. చూపించుకో వడం కోసం ఆఫీసులోని ఒక్కరో-ఇద్దరో మగ ఆఫీసర్లు లేదా ఉద్యోగులు కూడా టూరులో భాగంగా ఉండేవారు. వాళ్ళు ఉండటానికి ఏర్పాటు ఎక్కడో ఏదో గెస్ట్ హౌస్ లో చేయ బడేది. మగ్లానీ, బాస్ ఏదైనా ఫైవ్ స్టార్ హోటల్లో బసచేసేవాళ్ళు. రూములు నిస్సందే హంగా వేరు-వేరుగా బుక్ చేసేవారు. కాని మగ్లానీని బాస్ తనరూంలోకే పిలిచి డిక్టేషన్ ఇచ్చేవాడు… ఈరోజున ఆమె ప్రమోషన్ మీద పి.ఎస్. అయింది. సెక్రటరీ స్థాయి ఆఫీసర్ దగ్గర పోస్టింగులో ఉంది.
మగ్లానీ తరువాత అడ్మినిస్ట్రేషన్ వారు ఒక మగ పి.ఎ. ని ఈయనతో పోస్ట్ చేశారు. ఈయన అతన్ని పెట్టిన ఇబ్బందిని తట్టుకోలేక అతను స్వయంగానే ప్రయత్నం చేసుకుని మరోచోటకి ట్రాన్స్ ఫర్ చేయించుకున్నాడు. బాస్ తనకోసం పి.ఎ. ని పోస్ట్ చేసేటప్పుడు మేల్ ని కాకుండా ఫీమేల్ ని, అదికూడా, చూడటానికి బాగుండే వ్యక్తిని పోస్ట్ చేయడానికి జాగ్రత్త తీసుకోమని అడ్మినిస్ట్రేషన్ కి స్పష్టంగా చెప్పివుంచాడు.
నేను నా క్యాబిన్ లోకి వచ్చి కంప్యూటర్ కి ఎదురుగా కూర్చుని మనస్సులోనే తిట్టుకుంటున్నాను. అప్పుడే నేను గట్టిగా అరిచి బయటికి పరుగెత్తాను. “గిరిధారీ… దీన్ని తరిమెయ్యి! ఇది మళ్లీ వచ్చింది దిక్కుమాలింది!” గిరిధారీ కందిరీగని చూసి నవ్వసాగాడు. క్యాబిన్ లోకి వచ్చి దాన్ని కిటికీలోంచి బయటికి తరిమేశాడు.
“మేడమ్, మీరంటే దీనికి నచ్చినట్టుగా ఉంది….ఇహి…హి…హి…” అతను మళ్ళీ తన కుర్చీలో కూర్చుని ఖైనీ రుద్దటం మొదలుపెట్టాడు.
లంచ్ కి ఇంకా పదిహేను నిమిషాలుంది. కాని రేఖ తన లంచ్ బాక్స్ తీసుకుని నా దగ్గరికి వచ్చింది. మేమిద్దరం కలిసి క్యాంటీన్ కి వెళ్ళి లంచ్ చేస్తూ ఉంటాం. వెనక అయితే మేం ముగ్గురం—నేను, రేఖ, మాలతి కలిసి వెళ్ళేవాళ్ళం. మాలతికి ఇంకో ఆఫీసుకి ట్రాన్స్ ఫర్ అయింది. నేను నా లంచ్ బాక్స్ తీసుకుని రేఖతో బయలుదే రాను. లంచ్ తీసుకుంటూ నేను నా ఇబ్బందులు రేఖతో చెప్పుకుంటూ ఉంటాను.
నాకు రెండేళ్ళ పాప ఉంది. దాన్ని మా వృద్ధురాలైన అత్తగారు పగలంతా చూసు కుంటారు. పెళ్ళి అయిన సంవత్సరం తరువాతే మావారికి ముంబయికి ట్రాన్స్ ఫర్ అయింది. మధ్యమధ్యలో నేను ఫోన్ చేసి మా అత్తగారిని పాపగురించి అడుగుతూ ఉంటాను. సాయంత్రం టైముకి ఇంటికి చేరుకోవాలని నా శాయశక్తులా ప్రయత్నిస్తూ ఉంటాను. కాని ఈ బాస్ ఆఫీసు టైము అయిపోవడానికి పది నిమిషాలు ముందే అర్జంటు పని వుందంటూ పిలుస్తాడు. నేను అయిదూ పదికి చార్టర్డు బస్సు పట్టుకో వాలని ఆయనకి ముందే చెప్పివుంచాను. అదిగనక వెళ్ళిపోయిందంటే ఇంటికి చేరుకునేందుకు రెండూ-రెండున్నర గంటలు పడుతుంది. కాని బాస్ కి నన్ను బాధ పెట్టడంలో ఆనందం కలుగుతుందనిపిస్తోంది. నేను ఈయనతో సాయంత్రం ఏదైనా రెస్టారెంటుకి రావడానికి స్పష్టంగా తిరస్కరించినప్పటి నుంచి ఈయన ధోరణి కాస్త ఎక్కువ అయింది. ఒక రోజున సాయంత్రం బాస్ క్యాబిన్ నుంచి బయటికి వస్తూండగా వెనకనుంచి నా చెయ్యి పట్టుకుని లాగాడు. నేను కళ్ళు ఎర్రజేసే సరికి, “నిన్ను కొంచెం సేపు కూర్చోమని చెబుదామనుకుంటున్నాను. ఒక చిన్న డిక్టేషన్ తీసుకో. రేపు పొద్దున్న రాగానే టైపు చేసి ఫైలుతోబాటు పంపించు.”అతని కళ్ళలో ఉన్న దౌష్ట్యాన్ని నేను అర్థం చేసుకున్నాను. కాని మౌనంగా ఉండిపోయాను.
రేఖ లంచ్ సమయంలో నాకు చాలా విషయాలు వివరించి చెబుతూ ఉంటుంది. తను ఈ ఆఫీసులో నాకన్నా ముందునుంచే ఉంది. బాస్ నా సీటుని తన రూంలో పెట్టించబోతున్నాడని నేను చెప్పినప్పుడు తను నన్ను జాగ్రత్తగా ఉండమంది, “బాస్ రూంలోకి వెళ్ళినప్పుడు నీ మొబైల్ ని వాయిస్ రికార్డర్ మీద పెట్టి ఉంచు. ఎక్కువగా విసిగిస్తే `వుమెన్ హరాస్ మెంట్ కమిటీ’ చైర్మన్ బెనర్జీకి ఇతని వ్యవహారం రాసిఇయ్యి. దాని కాపీ ఒకటి అడ్మిన్ లో కూడా ఇయ్యి. దుర్మార్గుడు వీడు…. నువ్వేమీ టెంపరరీ కావు. ఎగ్జామ్ పాసై పెర్మనెంటుగా ఈ ఆఫీసులో ఉన్నావు. ఎక్కువలో ఎక్కువ నీ రిపోర్ట్ పాడుచేస్తాడు. కాని అది కూడా అంత తేలికేమీ కాదు….”
రేఖ చెప్పిన మాటలు నాకు ధైర్యాన్ని ఇచ్చాయి. నాలోపల ఉన్న స్త్రీ బలాన్ని పుంజుకుంది.
లంచ్ తరువాత ఇంటి నుంచి ఫోన్ వచ్చింది. మా అత్తగారు అన్నారు- “సాయంత్రం ఆఫీసు నుంచి టైముకి వచ్చేయ్. ఇవాళ పాప ఒంట్లో బాగుండ లేదు.”నేను నాలుగున్నరకే పనులన్నీ పూర్తి చేశాను. గిరిధారీ బాస్ దగ్గరికి పట్టుకుని వెళ్ళే ఫైళ్ళు తీసుకుంటూ అన్నాడు- “మేడమ్, పట్టుకునివెళ్ళేవి ఇంకేమీ లేవు కదా.”
“లేవు. ఇప్పుడు ఇంక ఏ ఫైళ్ళు వచ్చినా నేను రేపు పొద్దున చూస్తాను. ఈ రోజు నేను టైముకి బయలుదేరి ఇంటికి వెళ్ళాలి. మా పాప ఒంట్లో బాగుండలేదు.”నేను గిరిధారీకి చెప్పాను. గిరిధారీ బాస్ గది నుంచి తిరిగివచ్చి అన్నాడు- “మేడమ్, అయ్యగారు పిలుస్తున్నారు. అర్జంటు పనేదో ఉందని, చెప్పి ఇప్పుడే పంపించమని అన్నారు.”
నేను అసమంజసంగా ఉండిపోయాను. నోట్ బుక్ -పెన్ తీసుకుని ఏంచెయ్యాలో తోచక బాస్ గదివైపు నడిచాను. అప్పుడే నాకు రేఖ చెప్పిన విషయం జ్ఞాపకం వచ్చింది. నేను నా మొబైల్ తీసుకున్నాను. దాన్ని వాయిస్ రికార్డర్ మీద సెట్ చేసి, బాస్ గదిలోకి అడుగుపెట్టాను. నన్ను నేనుకంట్రోల్ చేసుకునేందుకు ప్రయత్నిస్తూ అడిగాను- “సార్, ఏమయినా పని ఉందా?”
“అవును, కూర్చో. ఇంకా ఆఫీసు నుంచి వెళ్ళే టైమ్ కాలేదు.” బాస్ ఒకఫైలు పేజీలు తిప్పుతూ అన్నాడు.
“సార్, ఇవాళ నేను ఇంటికి టైముకి చేరుకోవాలి. మా అమ్మాయికి ఒంట్లో…”
“అలాగా… ఓహో… అయినా కాస్త కూర్చో.” నేను బాస్ కి ఎదురుగా ఉన్న కుర్చీలో కూర్చున్నాను.
ఫైలు చదవడం వదిలి ఆయన నా వంక తదేకంగా చూశాడు. చూడటం ఏముంది, నన్ను నిలకడగా రెప్పవెయ్యకుండా చూశాడు. మళ్లీ మృదువుగా అడిగాడు,
“ఏమయింది పాపకి?”
“తెలియదు సార్, ఇంటి నుంచి ఫోన్ వచ్చింది. ఇవాళ పొద్దున్ననుంచి తన ఆరోగ్యం సరిగాలేదని. అసలేమీ తినడం లేదుట, తాగడం లేదుట.”
“చ్…చ్… ఎంత వయస్సుంటుంది?”
“సార్, రెండేళ్లది.”
“రెండో బిడ్డకి ఇంకా సిద్ధం కాలేదా?” ఆయన పరిహసించే మూడ్ లోకి వచ్చాడు. నేనేమీ మాట్లాడలేదు. ఏమీ జవాబివ్వలేదు.
“నీకీ చీర రంగు బాగా నప్పింది…. చాలా అందంగా ఉన్నావు….నిజానికి నువ్వు బాగా ఉంటావు…”ఆయన కొంచెం ముందుకి వంగి నెమ్మదిగా అన్నాడు. టేబిలు మీద స్టెనో నోట్ బుక్ మీద ఉన్న నా కుడిచేతి మీద తన ఎడమ చెయ్యి పెట్టాడు. నేను ఉన్నట్టుండి లేచాను. “సార్, నేను వెళ్ళేందుకు టైము అవుతోంది. నేను వెడుతు న్నాను.”
అతని ఎడమచేతి పట్టు కొంచెం దృఢతరం అయింది, “నీకు తెలుసోలేదో, నీ ముక్కుమీద ఎప్పుడూ ఉండే ఈ కోపం కూడా నీ అందాన్ని ఇనుమడింపజేస్తుంది.”
“నా చెయ్యి వదలండి సార్!” నేను పళ్ళు బిగించి ఇబ్బందిపడుతూ అన్నాను.
“నువ్వు మగ్లానీ లాగా ఈ ఆఫీసులో దర్జాగా ఆనందంగా ఉండగలుగుతావు, నేను చెప్పేది వింటే…”
అప్పుడే ఆ గదిలో ఏదో బాంబు పేలినట్లుగా అయింది. నేను నా చెయ్యి విడిపిం చుకుని గట్టిగా ఒక లెంపకాయ ఆయన ఎడమ చెంప ఛెళ్ళుమనేలా వాయించాను. అంతేకాక ఇదికూడా అన్నాను,
“ప్రతి ఆడది మగ్లానీ కాదు….తెలిసిందా?” వేగంగా నేను బాస్ గదిలోంచి బయటికి వచ్చేశాను. నా క్యాబిన్ లోకి ప్రవేశించి కొంచెం ఆగాను. అదే కందిరీగ నా సీటుకి పైన సంచరిస్తోంది. నేను ఒక ఫైలుబోర్డు తీసుకుని దానిమీద గట్టిగా వేసి కొట్టాను. దానికి గురి సరిగా తగిలింది. అది ప్రాణాలు పోతున్న స్థితిలో నేలమీద గిలగిలా కొట్టుకుంటోంది.
నేను నా కుడిచేతి బొటనవేలు, చూపుడువేలు కలిపి దాని అతిసన్నంగా ఉన్న కాలు గట్టిగా పట్టుకొన్నాను. దాన్ని ఎత్తి కిటికీలోంచి బయటికి విసిరేశాను. “కాస్త ఎక్కువగానే నన్ను విసిగించేసింది ఈ దిక్కుమాలిన పురుగు..”
గిరిధారీ విస్ఫారిత నేత్రాలతో నా వంక చూస్తున్నాడు. నేను వాచీ చూసుకు న్నాను. ఆఫీసు వదలడానికి ఇంకా కొంచెం సమయం మిగిలివుంది. నేను కంప్యూటర్ మీద వుమెన్ హరాస్ మెంట్ కమిటీ చైర్మన్ కి, అడ్మినిస్ట్రేషన్ కి నా కంప్లయింట్ టైప్ చెయ్యడం మొదలుపెట్టాను.
***
సుభాష్ నీరవ్ – పరిచయం
27 డిసెంబరు 1953 న మురాద్ నగర్, ఉత్తర ప్రదేశ్ లో జన్మించిన శ్రీ సుభాష్ నీరవ్ (అసలు పేరు : సుభాష్ చంద్ర) హిందీ కథారచయితగా, కవిగా, పంజాబీ-హిందీల మథ్య అనువాదకర్తగా గత 42 సంవత్సరాల నుంచి ప్రసిద్ధి చెందినవారు. ఇప్పటి వరకు వీరి 9 కథాసంకలనాలు, 3 మినీకథాసంకలనాలు, 3 కవితాసంకలనాలు, 2 బాల కథాసంకలనాలు, వెలువడ్డాయి. 6 కథాసంకలనాలకి సంపాదకత్వం చేశారు. కొన్ని కథలు విద్యాసంస్థల వేరువేరు స్థాయి కోర్సులలో పాఠ్యాంశాలుగా చోటు చేసుకున్నా యి. వీరు పంజాబీ నుంచి ఇంచుమించు 700 కథలు, 200 మినీకథలు, 500 కవిత లను అనువదించారు. ఇవికాక వివిధప్రక్రియలలో 60 కన్నా ఎక్కువ సాహిత్య గ్రంథా లను పంజాబీ నుంచి అనువదించారు. పంజాబీ కవితలకు ఒక హిందీ అనువాద సంకలనం సాహిత్య అకాడమీ, ఢిల్లీ నుండి ప్రచురితమయింది. ప్రసిద్ధ హిందీ పత్రికలు `కథాదేశ్’, `చేతన’, `మంతవ్య’ యొక్క పంజాబీ కథల ప్రత్యేక సంచికలకి సంపాదకత్వం మరియు పంజాబీ నుండి అనువాదం చేశారు.
ఉత్తమసాహిత్యసృజనకు భారతీయ అనువాద పరిషత్, రాజస్థాన్ పత్రిక, ఇండియా నెట్ బుక్స్ మొ. ద్వారా గణనీయమైన సన్మానాలు పొందారు. 2024 లో వీరు అందుకున్న `అమర్ ఉజాలా శబ్ద సమ్మాన్’, `హిందీ అకాడమీ అనువాద్ సమ్మాన్’, `వేలీ ఆఫ్ వర్డ్స్ బుక్ అవార్డ్’ కూడా విశిష్టమైనవి. కేంద్రప్రభుత్వంలో అండర్
సెక్రటరీ పదవి నుంచి డిసెంబరు 2013లో రిటైర్ అయిన తరువాత పూర్తిగా
సాహితీవ్యాసంగానికి సమయం ఇస్తున్నారు. వీరు న్యూఢిల్లీ వాస్తవ్యులు.
*****

బహుభాషావిదులైన డా. రావు (1948) గారి చాలా స్వీయ, అనువాదిత కథలు, వ్యాసాలు, కవితలు తెలుగు, హిందీలలో ప్రచురితమయ్యాయి. తెలుగు, హిందీ, ఇంగ్లీషుల మధ్య అనువాదంలో సుదీర్ఘ అనుభవంతో ఒక నవల, 200కి పైగా కథలు, కవితలు అనువదించారు. త్రిభాషా నిఘంటువులో సహసంపాదకత్వం చేశారు. వేరువేరు సమయాల్లో రిజర్వ్ బ్యాంక్ కి చెందిన కొన్ని పత్రికలకు సంపాదకునిగా ఉన్నారు. మధ్యప్రదేశ్ గవర్నర్ ద్వారా పండిత్ శివసేవక్ తివారీ స్మృతి పతకంతోనూ, అరసం గుంటూరు జిల్లా యూనిట్ ద్వారా శారదాంకిత స్వర్ణపతకంతోనూ సన్మానితులు. రష్యన్ కవితల అనువాదానికి ముంబయిలోని రష్యన్ ఎంబసీ ద్వారా ప్రశంసించ బడ్డారు. తెలుగు కవితలకు వేరువేరు సంస్థల ద్వారా సన్మానం పొందారు. రిజర్వ్ బ్యాంక్ లో జనరల్ మేనేజరు స్థాయిలో రిటైర్ అయ్యాక ముంబయిలో ఉంటున్నారు.